Bescherm je technische uitvinding

Een octrooi is een eigendomsrecht dat je verkrijgt als uitvinder van een technisch product, proces, of een toepassing die nieuw en inventief is. Met dat eigendomsrecht kan je dus technische uitvindingen beschermen. Zonder jouw toestemming mag iemand anders je uitvinding niet gebruiken. Je kan dan alle commerciële activiteiten zoals het produceren, verkopen, invoeren en opslaan van de uitvinding verbieden in elk land waar je octrooi geldig is.

Je uitvinding moet aan drie vereisten voldoen:

• Nieuwheid: je uitvinding moet nieuw zijn. Dat betekent dat ze nergens ter wereld openbaar gemaakt mag worden vóór indiening van de octrooiaanvraag. Zelfs jij mag dit niet doen.
• Inventiviteit: je uitvinding mag niet voor de hand liggen voor een deskundige of vakman in hetzelfde vakgebied.
• Industriële toepasbaarheid: je uitvinding moet bestaan uit een technisch haalbaar product of proces.

In sommige landen moet je aan elk van deze drie vereisten voldoen om een octrooi te verkrijgen. In andere landen, zoals België en Nederland, is het verlenen van een octrooi een zuiver administratieve procedure.

Wil je een octrooi aanvragen? Dan is het nodig eerst onderzoek te doen naar bestaande octrooien. Je kan dit natuurlijk zelf doen, bijvoorbeeld met hulp van het nationale octrooibureau. Je kan ook een octrooigemachtigde inschakelen. Er zijn twee verschillende redenen om dit octrooionderzoek te doen.

Eerst moet je uitzoeken of je uitvinding nieuw en inventief is. Alle openbaarmakingen, publicaties en vroeger gebruik kunnen de nieuwheid en/of inventiviteit van je uitvinding tenietdoen. Daarom is het belangrijk om de bestaande octrooiliteratuur en (gratis) octrooidatabanken, zoals Espacenet te doorzoeken. Het onderzoek naar reeds bestaande technische oplossingen heet een onderzoek naar ”prior art”. Zo weet je of je uitvinding octrooieerbaar is. Ook vermijd je op die manier dat je een octrooi aanvraagt dat gemakkelijk ongeldig kan worden verklaard.

Ten tweede is octrooionderzoek belangrijk omdat je zo kan nagaan of je ”Freedom to Operate” hebt. Hiermee kan je jouw producten maken of verkopen zonder de rechten van anderen te schenden. Ook (potentiële) investeerders hebben interesse in die informatie.

Een sterk octrooi schrijven is geen makkelijke klus. Daarom is het verstandig om de hulp van een octrooigemachtigde in te schakelen. Die is gespecialiseerd in octrooirecht en beschikt over de noodzakelijke technische achtergrond.

Voordat je contact met een octrooigemachtigde opneemt, kan je zelf al aan de slag met opzoekwerk naar bestaande octrooien in (gratis) octrooidatabanken. Je kan hiervoor ook de hulp inroepen van het nationaal octrooibureau. Je eigen opzoekwerk doen voordat je professionele hulp inschakelt, is een slimme zet.

Let erop dat je je idee voor je uitvinding niet te snel met anderen deelt. Dat kan ertoe leiden dat je uitvinding niet nieuw of inventief is. Gevolg? Je idee is niet meer octrooieerbaar. Wil je het idee voor je uitvinding toch met anderen delen? Neem dan eerst maatregelen om er zeker van te zijn dat je uitvinding niet openbaar wordt gemaakt. Maak je idee bijvoorbeeld alleen bekend via een geheimhoudingsovereenkomst. Maar je kan ook gewoon wachten tot de octrooiaanvraag is ingediend.

Zodra je jouw octrooiaanvraag hebt ingediend, zal het bevoegde octrooibureau de octrooiaanvraag na 18 maanden publiceren in een openbaar octrooiregister. Dat is de officiële publicatie en heeft als doel state-of-the-art technologie te delen. In de periode tussen de indiening van je aanvraag en de officiële publicatie, kan je je uitvinding zelf al delen als je deze niet langer geheim wil houden en je het niet erg vindt om het idee voor je uitvinding openbaar te maken. Je kan in die periode ook aangeven dat je een octrooi hebt aangevraagd. Misschien wel een goede marketingstrategie! In België en Nederland worden octrooien na 18 maanden verleend, rond de datum van de officiële publicatie. Goed om weten is dat je uitvinding beschermd is vanaf de indiening van de octrooiaanvraag. Zodra je octrooi officieel is verleend, kan je stappen ondernemen tegen inbreukmakers.

Je uitvinding is beschermd in elk land waar je octrooi verleend is. Kies dus eerst in welke landen je bescherming wilt.

Wil je bescherming in één of meerdere landen? Dan dien je een nationale octrooiaanvraag in voor elk gekozen land.

Dien je een Europese octrooiaanvraag in, dan vraag je octrooibescherming in één of meer van de 38 landen die aangesloten zijn bij het Europese octrooiverdrag. Die 38 landen zijn alle lidstaten van de Europese Unie, samen met Albanië, Republiek Noord-Macedonië, IJsland, Liechtenstein, Monaco, Noorwegen, San Marino, Servië, Zwitserland, Turkije en het VK.

Heb je een Europese octrooiaanvraag? Sinds 1 juni 2023 heb je een extra keuze. Namelijk het unitair octrooi in 18 landen van de Europese Unie: België, Bulgarije, Denemarken, Duitsland, Estland, Finland, Frankrijk, Italië, Letland, Litouwen Luxemburg, Malta, Nederland, Oostenrijk, Portugal, Roemenië, Slovenië en Zweden.

Naast de keuze voor het unitair octrooi zal een nieuw Unified Patent Court ook de octrooigeschillen voor deze deelnemende landen behandelen

Via een internationale procedure kan je met één enkele aanvraag een octrooi aanvragen in meer dan 150 landen tegelijk.

Zodra het octrooi is verleend, is je uitvinding maximaal 20 jaar beschermd. Uiteraard dien je wel jaarlijks instandhoudingstaksen te betalen. Nadat het octrooi is verlopen, is de technologie door iedereen vrij te gebruiken.

Hoeveel je octrooi zal kosten, hangt af van de kosten van jouw octrooigemachtigde en de complexiteit van je uitvinding. Maar ook andere factoren spelen een rol zoals de door jou gekozen aanvraagprocedure en het aantal landen waar je je uitvinding wil beschermen.

De kosten verschillen afhankelijk van de octrooiprocedure (kosten van octrooigemachtigde, indieningskosten, vertaalkosten enzovoort). De meest gebruikelijke procedures zijn:

- Nationaal - Octrooien worden aangevraagd bij het nationaal octrooibureau – kosten: ongeveer 6.000 euro

- Europees - Voor bescherming in Europese landen vraag je een octrooi aan bij het Europees Octrooibureau (EOB) – kosten: ongeveer 10.000 tot 15.000 euro

- Wereldwijd (internationaal) - Wil je je uitvinding over de hele wereld laten beschermen? Volg dan de procedure van het Patent Cooperation Treaty (PCT) – kosten: ongeveer 10.000 euro

Nadat je een Europese of PCT-aanvraag hebt ingediend, geef je aan in welke landen je octrooibescherming aanvraagt. Let op, je moet voor elk land de jaartaksen betalen om je octrooi voor dat land in stand te houden. Octrooikosten (en bijgevolg instandhoudingstaksen) kunnen dan ook flink oplopen, afhankelijk van welke landen je kiest (raadpleeg de IE-kostencalculator voor meer informatie over de nationale, Europese en PCT kosten).

Er zijn pakweg drie manieren om voordeel uit je octrooi te halen.

Ten eerste geeft een octrooi je exclusiviteit en een alleenrecht in een bepaald land en voor een bepaalde tijd om de beschermde technologie toe te passen. Hiermee kan je de strijd met je concurrenten aangaan en een hogere prijs voor je product vragen.

Ten tweede kan een octrooi je ook helpen om investeerders of partners te overtuigen met je samen te werken. Dat geldt zeker voor kleine bedrijven en start-ups. En stel, iemand wil je bedrijf overnemen, dan kan een octrooiportefeuille een belangrijke troef zijn omdat je bedrijf hierdoor meer waard is.

Ten derde kan je anderen toestemming geven om je uitvinding te gebruiken. Dat kan door je octrooi te verkopen en/of door gebruiksrechten of licenties te verlenen.

Je bent niet verplicht om octrooibescherming aan te vragen. Er zijn verschillende strategieën om je uitvinding te beschermen:

• Hou je uitvinding geheim en bescherm het als een bedrijfsgeheim. Zolang je je uitvinding geheimhoudt en niet openbaar maakt, kan deze nog altijd als nieuw worden beschouwd in de zin van stand van de techniek (zie punt 2 voor meer informatie over nieuwheid). Er is niks mis met die keuze, al loop je wel altijd het risico dat iemand anders met dezelfde uitvinding voor de dag komt en hiervoor een octrooi aanvraagt. Wil je meer weten over bedrijfsgeheimen? Raadpleeg dan onze wegwijzer over bedrijfsgeheimen.
• Maak je uitvinding openbaar. Door je uitvinding zonder octrooibescherming openbaar te maken, wordt je uitvinding deel van de stand van de techniek. Iedereen kan dus je technologie gebruiken, maar niemand, niet je concurrent maar ook jijzelf niet, kan nog een octrooi aanvragen voor die gepubliceerde uitvinding. Niemand kan anderen verbieden gebruik te maken van die uitvinding. Wil je van die strategie gebruikmaken om je concurrenten een stapje voor te zijn? Dan is het belangrijk dat je een duidelijke publicatiedatum kan aantonen en dat je een goede technische beschrijving van je uitvinding hebt.

Een octrooi is geldig in een bepaald gebied en wordt dus aangevraagd in elk land waar je bescherming wenst. Dat wil zeggen dat je alleen kan optreden tegen een inbreuk in de landen waar je een octrooi hebt. Ontdek je dat iemand inbreuk maakt op je octrooi, neem dan stappen om dat te stoppen. Neem contact op met de andere partij en breng die op de hoogte van je octrooirecht en de vastgestelde inbreuk. Vraag die persoon om het gebruik van je uitvinding onmiddellijk te stoppen. Komen jullie niet tot een oplossing? Neem dan juridische stappen om je rechten af te dwingen.

Octrooigeschillen zijn erg complex. Vraag daarom hulp aan een juridisch expert in octrooirecht.

Wil je meer weten over wat je verder moet doen of heb je meer informatie nodig? Onze partners kunnen je helpen!